آیا نرخ ارز رسمی در ایران از نرخ ارز بازارهای موازی و سایه‌ تبعیت می‌کند؟

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه سمنان

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان

3 استاد گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان

4 دانشیار گروه اقتصاد پژوهش، پژوهشکده اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس

10.22075/jem.2025.35806.1948

چکیده

نرخ ارز بازار موازی و نرخ ارز مورد محاسبه در بازار طلا، نقش کلیدی در فرآیند تصمیم‌گیری عوامل اقتصادی دارد و در عین حال این نرخ‌ها توسط مکانیزم بازار تعیین می‌شوند، لذا می‌توان آن‌ها را منعکس‌کننده انتظارات عوامل اقتصادی در نظر گرفت. این پرسش مطرح می‌شود که آیا سیاست‌گذار ارزی نیز در تعیین و اعلام نرخ رسمی، به نرخ‌ بازارهای موازی و سایه توجه دارد؟ و آنها را در تعیین نرخ رسمی درنظر می‌گیرد؟ این مقاله به بررسی روابط بین نرخ رسمی (به طور خاص نرخ اعلامی دلار آمریکا)، نرخ موازی و نرخ سایه با استفاده از داده‌های روزانه مربوط به بازه زمانی از ابتدای سال 1389 تا پایان خرداد ماه 1403 می‌پردازد. در این پژوهش، به کمک مدل جمعی تعمیم‌یافته  (GAM)، اثرگذاری نرخ موازی و بازار سایه بر نرخ رسمی بر پایه تابع هموارساز از خانواده گاوسین مورد بررسی قرار گرفت که نتایج به‌دست‌آمده حاکی از اثرگذاری نرخ بازارهای موازی و سایه بر تعیین نرخ رسمی به صورت روابط غیرخطی می‌باشد؛ به‌طوری‌که 99.6 درصد تغییرات نرخ رسمی توسط مدل توضیح داده می‌شود. به عبارت دیگر، سیاست‌گذار ارزی در اعلام نرخ رسمی به مقادیر جاری و گذشته نرخ‌های بازار موازی و سایه توجه داشته و در جهت کاهش جایزه بازار موازی و سایه‌ نرخ‌گذاری می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Does the official exchange rate in Iran follow the exchange rate of parallel and shadow markets and is affected by them?

نویسندگان [English]

  • Masoud Beirami 1
  • Rahman Saadat 2
  • Majid Maddah 3
  • Amir Hossein Mozayani 4
1 Ph.D. Student in Economics, Department of Economics, University of Semnan
2 Associate professor in Economics, Department of Economics, Semnan University
3 Professor in Economics, Department of Economics, Semnan University
4 Associate professor in Economics, Economic Research Institute, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

The parallel market and shadow market (exchange rate calculated in the gold market) exchange rates play a key role in economic decision-making, reflecting the expectations of agents and policy institutions. Central banks intervene in the exchange market for various reasons with various motivations such as controlling fluctuations, reducing the parallel market premium (PMP), or addressing exchange rate misalignments (or a combination of policy goals), So raising the question: Do Iranian policymakers consider these rates when setting the official exchange rate? Do they follow these rates in setting the official rate, or do they base the official rate solely on other policy goals? This study examines the influence of parallel and shadow rates on the official rate using daily data from April 2010 to June 2024. Utilizing the generalized additive model (GAM), it explores the linear and nonlinear effects of these rates on the official exchange rate. The findings suggest that parallel and shadow rates should be included in macroeconomic modeling, as they explain 99.6% of the changes in the official rate. This indicates that the Central Bank considers both current and past parallel and shadow rates to reduce market premiums. The results contribute to the literature on determining the official rate and market intervention policy. According to our findings, it is suggested that the parallel rate and shadow rate variables be included in macroeconomic exchange rate modelling.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Official Exchange Rate
  • Parallel Exchange Rate
  • Shadow Exchange Rate
  • Foreign Exchange Intervention (FXI)
  • Generalized Additive Model (GAM)
مدلسازی اقتصادسنجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 17 دی 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار